Książka Gunilly Gerland, pt. „Prawdziwy człowiek. Osobista opowieść o dorastaniu i edukacji w autyzmie” jest introspektywną próbą opisu rzeczywistości osoby z ASD. Autorka książki jest jednocześnie jej główną narratorką. Lineralnie opisuje swoje życie, które z perspektywy małej dziewczynki, a potem dorosłej kobiety, oplecione jest lękami i trudnościami atypowymi.

Gunilla sterowana jest za pomocą nazywanej przez siebie „konieczności życiowej”, która składa się z tysiąca przyzwyczajeń i przymusów skutecznie utrudniających funkcjonowanie zarówno jej samej jak i całej jej rodziny. Zamiłowanie do wygiętych przedmiotów, trudności w poruszaniu się wynikające z konieczności przymusowego myślenia z wyprzedzeniem o każdej rzeczy do zrobienia czy nieumiejętność przyjmowania prezentów z racji niewiedzy o ich treści powodowały, że dziewczynka była odbierana jako dziwna i niezborna. Gunilla chrząkała, kiedy nie wypadło, bo bała się, że straciła głos, a i on sam stanowił dla niej spore wyzwanie. Wydawało jej się, że to, co mówi jest zgodne z tym, co myśli sobie wcześniej, ale prawda okazywała się inna. Gunilla opisuje doświadczenie niemożności zapanowania na tym, co i w jaki sposób mówi. Ludzie są dla Gunilly niczym puste twarze niepołączone ze sobą treścią i doświadczeniami. Dziewczynka opisuje sytuacje, w których nie była pewna, czy do szkoły przychodziła po nią ta sama kobieta, która była jej matką. Generowało to sporo nieprzyjemnych sytuacji, a przede wszystkim wysoki poziom stresu, który utrzymywał się u niej na stale wysokim poziomie. Gunilla boryka się z całą paletą zaburzeń sensorycznych, przez które wsuwa się za meble i pozwala na robienie sobie krzywdy z racji dalece przesuniętego progu odczuwania bólu. Obok konieczności życiowych, sama dla siebie stanowi jednostkę samopocieszającą, której główny tor działania wyznacza wzrok. Za jego pomocą opisuje doświadczenia łącząc je w pary kolorami. Wzrok jest dla niej namacalnym przyjacielem.

Książka Gunilly jest głośną deklaracją chęci bycia prawdziwym człowiekiem. Gunilla dopiero w wieku dorosłym dowiaduje się o swoim autystycznym zaburzeniu. Całe lata zmaga się z poczuciem obcości, które szczególnie boleśnie daje o sobie znać w fazie wchodzenia w dorosłość. Dziewczyna zaczyna wówczas eksperymentować z substancjami psychoaktywnymi, w których upatruje recepty na zintegrowanie się ze społeczeństwem. Dojmujący jest jej ból, Gunilla pisze o „piorunach psychicznego cierpnia”, które kierują ją na psychoterapię, a później do lekarza, dzięki któremu dowiaduje się o patogenezie swojego niestandardowego zachowania. Pojawia się pytanie, co i w jaki sposób może zmienić diagnoza ASD w wieku dorosłym? Publikację polecam całemu środowisku osób autystycznych, ale i im samym. Książka uruchamia w człowieku pokłady zrozumienia dla niespecyficznych i trudnych zachowań będących składnikiem ASD.

Anna Krzyszczuk