Lista wskazań do terapii HBO popartych dowodami w piśmiennictwie została ustalona przez Europejskie Towarzystwo Medycyny Hiperbarycznej (European Underwater and Baromedic Society, www.eubs.org ) oraz Towarzystwo Medycyny Podwodnej i Hiperbarycznej (Undersea and Hyperbaric Medicine Society, www.uhms.org).

W Polsce refundowane są następujące terapie w komorze hiperbarycznej:
w przypadkach ostrych:

• choroba dekompresyjna
• zatory gazowe
• zatrucie tlenkiem węgla
• martwicze infekcje tkanek miękkich
• ostre niedokrwienie tkanek miękkich
• uraz mięśniowo – szkieletowy
• uraz wielonarządowy
• następstwa urazów zmiażdżeniowych
• oparzenia termiczne (II stopień- >10 proc. u dzieci, III stopień – >20 proc. u dorosłych)
• nagła głuchota idiopatyczna
• głuchota po urazie akustycznym.

w przypadkach przewlekłych: 

• popromienne uszkodzenie tkanek i narządów
• trudno gojące się rany
• zespół stopy cukrzycowej (III-IV stopień wg skali Wagnera)
• zakażenie, martwica kikuta po amputacji
• zapalenie skóry i tkanki podskórnej
• rozlane, złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego
• owrzodzenie odleżynowe
• owrzodzenie troficzne w przebiegu niewydolności żylnej
• zapalenie, martwica kości
• przeszczepy skóry zagrożone martwicą
• rekonstrukcja tkanek zagrożona martwicą
• zakażenie rany pourazowej
• zapalenie mostka, śródpiersia pooperacyjnego, niestabilność mostka
• ropnie.

Tlenoterapia w komorze hiperbarycznej wywiera następujące korzystne działania:

• dostarcza odpowiednią ilość tlenu do chorych i niedotlenionych tkanek i narządów,
• poprawia krążenie krwi,
• wspomaga mechanizmy odpornościowe
• działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie,
• przyśpiesza eliminację tlenku węgla, 
• zmniejsza obrzęki tkanek i utratę płynów,
• zmniejsza objętość pęcherzyków gazu,
• przyspiesza gojenie się ran.

Pacjent na konsultację zgłasza się ze skierowaniem od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, które zawiera:

• nazwę, adres, telefon i REGON świadczeniodawcy
• numer umowy zawartej z NFZ
• imię i nazwisko oraz PESEL pacjenta
• rozpoznanie i kod jednostki chorobowej wg ICD-10
• pieczątkę imienną lekarza z numerem prawa wykonywania zawodu.

Pacjent powinien posiadać:

• dowód osobisty
• ważny dokument ubezpieczenia zdrowotnego
• RTG klatki piersiowej
• EKG
• karty informacyjne z przebiegu dotychczasowego leczenia.

Zabiegi (uzasadnione!!) są finansowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach świadczeń kontraktowanych odrębnie. Pacjent, lekarz i ośrodek kierujący nie ponoszą żadnych kosztów leczenia.

Tlenoterapia hiperbaryczna nie zastępuje antybiotykoterapii czy chirurgicznego opracowania rany – wspomaga terapię określonych schorzeń stanowiąc część kompleksowego leczenia, podczas którego konieczna jest równoczesna pomoc takich specjalistów jak lekarza tlenu hiperbarycznego, chirurga, diabetologa czy internisty.

Tlen hiperbaryczny jest lekiem i jak każdy lek ma określone wskazania i przeciwwskazania do jego stosowania.

W niektórych jednostkach chorobowych np. zatrucie tlenkiem węgla, choroba dekompresyjna, zator gazowy, terapia tlenem hiperbarycznym jest podstawowa formą terapii, natomiast w większości pozostałych stanowi leczenie wspomagające np.: zapalenia kości, trudno gojące się rany, nagła głuchota idiopatyczna, zgorzel gazowa.

Nieleczona odma – jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania HBO. Przed rozpoczęciem leczenia w komorze hiperbarycznej konieczne jest odbarczenie odmy. Zgodnie z prawem Boyle’a możliwość narastania odmy przy dekompresji  zagraża życiu pacjenta.

Stosowanie niektórych leków, głównie cytostatyków:

Doksorubicyna: nie powinno się stosować HBO przez 2-3 dni po zażyciu; może dojść do uszkodzenia mięśnia sercowego.

Bleomycyna: nasila toksyczne działanie tlenu na płuca. Leczenie Bleomycyną, nawet przebyte dawno, jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do HBO.

Cisplatinum: powoduje zmniejszenie syntezy kolagenu i fibroblastów. HBO nasila  działanie cytotoksyczne leku, co w efekcie powoduje opóźnienie gojenia ran.

Inne leki:

Disulfiram: hamuje produkcję dysmutazy nadtlenkowej, więc osłabia wydolność układów antyoksydacyjnych.

Mafenide acetale: powoduje obwodowe rozszerzenie naczyń, co w połączeniu z centralnym zwężeniem naczyń, wywołanym przez HBO, pogarsza gojenie się ran.

Rozrusznik serca – stosowanie wysokich ciśnień może być przyczyną deformacji pewnych elementów rozrusznika.

Rozedma z retencją CO2 – u tych chorych hipoksemia stanowi stymulację do oddychania; należy uwzględnić ryzyko wystąpienia bezdechu.

Wrodzona sferocytoza – krwinki czerwone cechuje kruchość; w czasie leczenia HBO mogą ulec hemolizie.

Przeciwwskazania względne

1. Zakażenia górnych dróg odechowych,
2. Ciąża,
3. Padaczka,
4. Rozedma płuc,
5. Stany gorączkowe,
6. Przebyte operacje ucha i klatki piersiowej,
7. Rozsiana choroba nowotworowa,

Możliwe efekty uboczne terapii hiperbarycznej to: nudności, wymioty, bóle brzucha, drętwienia i mrowienia palców kończyn, bóle i zawroty głowy, kaszel, drżenia, zasłabnięcia, incydenty nadciśnienia, obrzęk płuc . Czasem występuje również uraz ciśnieniowy uszu.

W USA przeprowadzono ostatnio badania dotyczące wpływu terapii hiperbarycznej na dzieci z autyzmem (dr Dan Rossignol z International Child Development Resource Centr). Uzasadnieniem dla takich badań była poprawa pracy mózgu po stosowaniu terapii tlenowej oraz poprawa funkcjonowania układu odpornościowego. Większość z tych problemów była zgłaszana przez opiekunów dzieci z autyzmem jako główne problemy zdrowotne. Zostały przeprowadzone 3 badania medyczne, jednak sami ich autorzy stwierdzili, że nie dokonali pełnej analizy wpływu terapii oraz jej skuteczności na dzieci z autyzmem.

W przypadku dzieci z autyzmem zauważono także objawy stresu oksydacyjnego. Jest to występujący w komórkach żywego organizmu stan zaburzonej równowagi między antyoksydantami, czyli przeciwutleniaczami (np.: witamina C, witamina E,peroksydaza glutationu) a prooksydantami, czyli utleniaczami (np.: tiofenol – fenole, parakwat, oksydaza ksantynowa, oksydaza NADPH fagocytów) na rzecz prooksydantów.

Przeprowadzone badania opierały swoje wnioski na informacjach od rodziców. Tak więc wymagają powtórzenia i przeprowadzenia pełnych, kontrolowanych badań.

Inne zagrożenia:

Zagrożenie pożarem: Wysokie stężenie tlenu, takie jak to w komorach hiperbarycznych tlenu, powoduje, że staje się on łatwopalny. Tak więc istnieje ryzyko pożaru lub wybuchu. Nalezy unikać w komorze: alkoholu, lakier do włosów, makijażu, wody po goleniu, telefonów komórkowych, peruk, wkładki grzewczych, zapalniczkek, aparatów słuchowych, żywności, gumy i lakieru do paznokci. Te elementy mogą bowiem spowodować pożar w komorze tlenowej.

Choroba dekompresyjna: Choroby dekompresyjnej jest choroba związana z dekompresją komory hiperbarycznej. Inne choroby wywołane przez dekompresję komory to odma, bóle w klatce piersiowej, które moga być spowodowane przez zator pęcherzyków gazu wokół płuc. 

Toksyczność tlenu: Toksyczność leczenia tlen z komory hiperbarycznej powoduje wiele problemów. Wysoki poziom tlenu dostarczany zbyt długo może powodować drgawki i uszkodzenia psychologiczne. Problemy z płucami związane z toksycznością tlenu obejmują obrzęk, krwotok i nieodwracalną niewydolność oddechową. Istnieje również ryzyko uszkodzenia zębów.

Barotrauma: Barotrauma związana z leczeniem w komorze hiperbarycznej obejmuje uszkodzenia słuchu, uszkodzenia zatok, uszkodzenia płuc i pęknięcie błony ucha środkowego. Problemy te występują z powodu wysokiego ciśnienia wewnątrz komory.

 

 Niepokojącą informacja jest też to iż latach 1923–1996 doszło na całym świecie do 25 pożarów komór hiperbarycznych, w większości jednomiejscowych, w których zginęło 60 osób.

Dostępność HBO w Polsce:

• Klinika Medycyny Hiperbarycznej i Ratownictwa Morskiego – Krajowy Ośrodek Medycyny Hiperbarycznej, ul. Powstania Styczniowego 9b, 81-519 Gdynia, tel. 058 349 37 05, 058 349 37 04, e mail: hyperbar@acmmit.gdynia.pl

• Mazowieckie Centrum Terapii Hiperbarycznej, NZOZ Mazowieckie Centrum Terapii Hiperbarycznej i Leczenia Ran, ul. Szaserów 38, 04-306, Warszawa, tel. 022 610 31 44  e mail: hiperbaria@hiperbaria.pl

• Pracownia Hiperbarii Tlenowej Centrum Leczenia Oparzeń, ul. Jana Pawła II 2, 41-100 Siemianowice Śląskie, tel. 032 735 74 56, 032 735 75 85, e mail: clo@clo.com.pl

• Dolnośląski Ośrodek Tlenoterapii Hiperbarycznej, Centrum Kliniczne Akademii Medycznej we Wrocławiu  budynek K, ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław, tel.071 316 80 27, 0500 11 33 45, e mail: oth@creator.wroc.pl

 

Źródło:

http://www.biomedcentral.com/1471-2431/9/21

http://www.biomedcentral.com/1471-2431/7/36/

http://www.hbotxofsouthflorida.com/study_pdfs/Rossignol_HBOT_and_Autism.pdf

http://www.randi.org/site/index.php/swift-blog/492-hyperbaric-oxygen-for-autism-not-so-fast.html

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3472266/

http://www.czytelniamedyczna.pl/378,aktualne-wskazania-i-mozliwosci-zastosowania-hiperbarycznej-terapii-tlenowej.html  

http://www.echm.org/documents/ECGP%20for%20HBO%20-%20May%202004%20-%20PL.pdf   

http://www.rynekzdrowia.pl/Badania-i-rozwoj/Komora-hiperbaryczna-pomaga-dzieciom-z-autyzmem,5500,11.html

http://komora-hiperbaryczna.pl/korzysci-tlenoterapii/leczenie-autyzmu/

http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/zycie-tlenem

 

Ważne cytaty:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22987458
"there were no significant differences in improvement between groups"

http://www.scientificskepticism.ca/.../hyperbaric-oxygen...
"the scientific evidence suggests that there are no significant benefits to ASD children who are treated with HBOT"

http://www.sciencebasedmedicine.org/is-there-no-end-to.../
"There is an unbroken chain of bad medicine here. Some guy decides that a potentially dangerous treatment might help a protean syndrome. He publishes his ideas in low quality journals. Then, someone sells his treatments uncritically."

http://archive.randi.org/.../492-hyperbaric-oxygen-for...
"Rossignol's best supportive evidence for this hypothesis appears to be nothing more than speculation. HBO therapy remains an expensive, difficult to administer, implausible, and unproven treatment for children with autism."

http://theness.com/.../inde.../hyperbaric-oxygen-for-autism/
"This includes autism – there are no compelling studies showing any benefit from hyperbaric oxygen therapy in autism. The few studies that do exist are uncontrolled, which means they are mostly worthless."

http://www.fda.gov/ForConsu.../ConsumerUpdates/ucm364687.htm [USA Food and Drug Adminstration]
"hyperbaric oxygen therapy (HBOT) has not been clinically proven to cure or be effective in the treatment of cancer, autism, or diabetes. But do a quick search on the Internet, and you'll see all kinds of claims for these and other diseases for which the device has not been cleared or approved by FDA."
"Patients may incorrectly believe that these devices have been proven safe and effective for uses not cleared by FDA, which may cause them to delay or forgo proven medical therapies," says Nayan Patel, a biomedical engineer in FDA's Anesthesiology Devices Branch. "In doing so, they may experience a lack of improvement and/or worsening of their existing condition(s)."

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jpc.12242/epdf

"Based on the methodological flaws of the study by Rossignol etal. , and the null findings of the replication study, the UHMS has declared that there is currently no evidence for that HBOT is an efficacious treatment of ASD"

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28615394

"Case series and randomized controlled trials show no evidence to support the benefit of HBOT for children with ASD. Only 1 randomized controlled trial reported effectiveness of this treatment, and those results have yet to be repeated."

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27737490

"To date, there is no evidence that hyperbaric oxygen therapy improves core symptoms and associated symptoms of ASD. It is important to note that adverse effects (minor-grade ear barotrauma events) can occur."

 

"Możliwości i ograniczenia stosowania tlenu hiperbarycznego w medycynie" Waldemar Narożny1, Janusz Siebert2 1Katedra i Klinka Chorób Uszu, Nosa, Gardła i Krtani AM w Gdańsku 2Międzyuczelniane Uniwersyteckie Centrum Kardiologii, Katedra Medycyny Rodzinnej AM w Gdańsku