Kwas moczowy jest końcowym metabolitem zasad purynowych a jego stężenie we krwi w większym stopniu zależy od syntezy puryn i ich wydalania z moczem niż od wielkości podaży z pokarmem.

Prawidłowe stężenie kwasu moczowego wynosi 180-420 ľmol/l (3-7 mg%) i jest ono nieznacznie wyższe u mężczyzn niż u kobiet. Przyczyną wzrostu stężenia może być: zwiększona produkcja kwasu moczowego - dna moczanowa; choroby nowotworowe; łuszczyca; leczenie cystostatykami; niedotlenienie tkanek; duże uszkodzenie tkanek; nadmierna podaż puryn w diecie. Zmniejszone wydalanie kwasu moczowego z moczem wywołują: niewydolność nerek, zwiększona reabsorpcja lub/i zmniejszona sekrecja, stosowanie diuretyków tiazydowych i salicylanów (w małych dawkach), ołów, kwasy organiczne, idiopatyczna hiperurikemia rodzinna. Spadek stężenia może być przyczyną zahamowanej reabsorpcji kanalikowej.

Zwiększony poziom kwasu moczowego ( hiperurykemia) występuje:

• w nadmiernej podaży zasad purynowych
• wzmożonej sytnezie zasad purynowych (dna pierwotna, zespół Lescha-Nyhana)
• w ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek
• po niektórych lekach moczopędnych
• w niedoczynności tarczycy
• w zatruciu tlenkiem węgla, ołowiem
• w nowotworach

Wartości obniżone

Zmniejszony poziom kwasu moczowego (hipourykemia) występuje:

• w niedoborze oksydazy ksantynowej (wrodzona, podawanie inhibitorów np. allopurinolu)
• w chorobach nerek, po niektórych lekach
• w ciąży
• w akromegalii
• w zespole SIADH