„NIE MOŻNA ZMUSIĆ ZIARNA DO ROZWOJU I KIEŁKOWANIA, MOŻNA JEDYNIE STWORZYĆ WARUNKI „
Carl Rogers


Doktor Maria Montessori była jedna z pierwszych kobiet które uzyskały we Włoszech dyplom lekarza medycyny. Jej myśl pedagogiczna znacznie wyprzedzała czasy w których żyła i pracowała. Stworzyła bogaty program wielokierunkowego nauczania dzieci. Zaplanowała go w taki sposób, aby pobudzać i rozwijać wszystkie sfery rozwoju dziecka. Koncept tej pracy zrodził się z jej osobistych doświadczeń pracy z dziećmi z różnymi dysfunkcjami. Widząc ogromną skuteczność swojego programu zaczęła przenosić go na grunt pracy z dziećmi bez specjalnych potrzeb, tworząc tym samym nowy nurt w edukacji i wychowaniu. W dziełach Montessori nie możemy odnaleźć bezpośrednich odniesień do autyzmu, dzieje się to jednak dlatego, że w czasach których pracowała zjawisko autyzmu nie było jeszcze nawet opisane. Współcześnie coraz częściej zauważa się jednak, że praca wg programu Montessori, niesie za sobą wielkie dobrodziejstwo w terapii dzieci z ASD.

Dlaczego Przedszkole Montessori to dobry sposób na integrację dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju?

Od kilku lat, w naszej Placówce przyglądamy się temu, jak praca w grupie Montessori może wpływać na poprawę funkcjonowania u naszych Przedszkolaków z ASD. Naszym zdaniem, program pracy wg metody Marii Montessori, połączony z odpowiednio zaplanowaną terapią indywidualna i w małych grupach, mogą przynieść zaskakująco dobre efekty, zdecydowanie lepsze niż klasyczna forma edukacji i terapii.

Nasze Przedszkole Montessori zawiera starannie przygotowane materiały montessoriańskie. Dzieci mogą z nich korzystać pod okiem wykwalifikowanej kadry, która jest przeszkolona z zakresu edukacji dzieci z ASD. Materiały dydaktyczne które przygotowaliśmy, zapraszają dzieci do udziału w działaniach edukacyjnych, według własnych zainteresowań i zgodnie z momentem rozwojowym w jakim się znajdują. Pod okiem specjalnie przeszkolonych nauczycieli i terapeutów, w klasie Montessori nasze dzieci uczą się przez działanie. Nabywają wiedzę, rozwijają i ćwiczą koncentrację, wyzwalają swą motywację, samodyscyplinę i rozwijają miłość do nauki.

Unikalny model nauczania Marii Montessori przekłada się na wyniki terapii jakie osiągają nasi wychowankowie z całościowymi zaburzeniami rozwoju. Nasze Przedszkolaki stają się bardziej świadome swojego środowiskai bardziej zdolne do zaangażowania się w różne działania. Pracując w znanym i ustrukturyzowanym środowisku pod okiem swoich terapeutów i nauczycieli otwierają się na pracę w większej grupie. Uderzające jest to, jak stopniowo wraz z nabywaniem umiejętności kluczowych obserwujemy wyłaniająca się osobowość dziecka.

Coraz częściej słyszymy, że model edukacyjny stosowany w wielu przedszkolach i szkołach publicznych jest dysfunkcyjny dla dzieci z ASD. Naszym zdaniem może się tak dziać m.in. dlatego, że nie znajduje on uzasadnienia w wyjątkowym i specyficznym uczeniu się tychże dzieci.

Pedagogika Montessori, proponuje, aby nauczanie słowne zastąpić pracą na materiale rozwojowym, który jest tak zaprojektowany aby sam w sobie zawierać kontrolę błędu. Dziecko pracujące na materiale montessoriańskim uczy się samodzielności. Działając zgodnie z własną motywacją,uczy się szybciej i chętniej, a co za tym idzie przeżywa radość z wykonanego zadania.

Dziecko przebywające w starannie zaplanowanej i przygotowanej przestrzeni, mając w zasięgu ręki materiał, który zna i z którego umie korzystać, ma możliwość samostanowienia o swoim czasie. Uczy się w ten sposób organizacji czasu wolnego.

Maria Montessori propaguję ideę klas mieszanych wiekowo. Jest to niewątpliwa zaleta dla uczniów szkół i przedszkoli z diagnozą całościowych zaburzeń rozwojowych. Dzięki temu uczeń z ASD ma szansę na naukę w swoim indywidualnym tempie. Nikt nie musi nikogo „gonić”, nadrabiać materiału czy nudzić się przy nauce treści które zdążył już posiąść. Dzieci o różnym stopniu kompetencji mogą przebywać razem. Każdy uczeń ma szansę rozwijać się zgodnie z własnymi możliwościami. Nauczyciel nie pospiesza dziecka pracującego na materiale, dzięki temu dziecko ma szansę powtórzyć zadanie tyle razy, ile jest to konieczne. Dzieci z autyzmem przebywające w grupie Montessori mają szansę aktywnej obserwacji społecznej. Edukacja Montessori uczy życzliwości i szacunku a poprzez nauczanie przez działanie pozwala dzieciom z ASD obserwować zachowanie innych dzieci i wyzwala odpowiednie interakcje społeczne. Dzieci mają możliwość nauczyć się konwersacji, nawiązywania kontaktu wzrokowego, obserwować mimikę i język ciała. Mają również możliwość śledzić, jak inne dzieci korzystają z materiałów dydaktycznych, i to na dużo wcześniej niż same zdecydują się z nich skorzystać.. Z czasem dzieci są wdrażane do zadań, które wykonuje się w grupach. Taki trening jest szczególnie ważny dla dzieci z autyzmem, które przejawiają trudności w pracy zespołowej, uczy współdziałania i rozwija naśladownictwo.

Nasze Przedszkolaki z ASD uczą się przez doświadczenie a swoboda w wyborze materiału i aktywności sprawiają, że nauka staje się dla nich przyjemnością a nie koniecznością. W grupie Montessori dzieci z ASD mają zapewnioną swobodę poruszania sięw czasie pracy, dzięki temu mogą same wybrać miejsce w którym chcą pracować. Raz może to być siedzenie przy stoliku, innym razem praca na dywanie. Nikt nie karci dziecka za nadpobudliwość ruchową, dzieci mogą swobodnie przemieszczać się po sali. Jest to szczególnie ważne, gdy weźmiemy pod uwagę problem nadpobudliwości i problemów sensorycznych. Swoboda ruchu poza oczywistymi zaletami przyczynia się także do generalizacji wiedzy i umiejętności, ponieważ naturalnie każe pracować w różnym miejscu i przy różnych osobach.

Na wielu montessoriańskich materiałach pracuje się w oparciu o wizualne plany, jest to ogromnie pomocne w nauce dzieci z ASD które moją problem ze zrozumieniem klasycznej instrukcji słownej. Materiał Montessori poszerza słownik biernydziecka i w sposób jasny łączy pojęcia w kategorie.

W środowisku Montessori zauważamy równowagę między strukturą i spontanicznością. Z jednej strony pozwalamy dziecku działać w przewidywalnym, dobrze znanym środowisku z drugiej natomiast pozwalamy mu robić to z własnej chęci, w zgodzie z własnym potencjałem. Naszym zdaniem dobre samopoczucie jest kluczem do efektywnego uczenia się. Typowa Montessoriańska sala jest jasnym i przytulnym miejscem, w którym większość znajdujących się mebli i sprzętów ma wymiary przystosowane do możliwości małych dzieci. W naszym Przedszkolu sale posiadają małe aneksy kuchenne, w których dzieci mogą przygotowywać przekąski, a także nauczyć się gotować i myć naczynia. Większość sal posiada własne przystosowane łazienki. W salach umieszczamy rośliny i kwiaty a nierzadko także domowe zwierzęta, wszystko po to, aby rozbudzać i kształtować u dzieci postawę ekologicznego i troskliwego dbania o przyrodę i najbliższe otoczenie.

W pedagogice Montessori rozwój osobowości i nabywanie umiejętności są uważane za równie ważne jak nabywanie wiedzy. W programie Montessori treści edukacyjne i umiejętności życia codziennego ulegają ciągłemu połączeniu. Dzieci mają okazję, aby zadbać o siebie, środowisko zewnętrzne i rówieśników(zauważyć obecność dzieci w różnym wieku w tej samej klasie, czekać na swoją kolej w pracy na materiale). Edukacja, poza wiedzą zawartą w programie wychowowania przedszkolnego obejmuje także ogrodnictwo, rolnictwo, gotowanie czy sprzątanie. Działania te są szczególnie cenne dla dzieci z autyzmem, które są w stanie przyswoić leksykalną wiedzę, ale często borykają się problemami w samodzielnym, codziennym funkcjonowaniu i samoobsłudze.



Częstym zarzutem stawianym placówkom Montessori jest fakt, że swoboda w wyborze materiału, może przyczynić się do występowania u dzieci z ASD rutynowych wzorców aktywności. Naszym zdaniem, może się tak zadziać jedynie wówczas gdy dziecku towarzyszy nauczyciel nie znający jego specyficznych potrzeb i trudności. Nasi terapeuci i nauczyciele starają się tak dostosować materiały, aby jak najpełniej stymulować rozwój. Początkowo proponujemy naszym Przedszkolakom z ASD tylko kilka materiałów i zwracamy uwagę na to,czy dane dziecko korzysta z nich w sposób funkcjonalny a nie stymulacyjny. Wspierając naszych uczniów dostosowujemy klasyczny model pedagogiki Montessori. Jako asystenci dzieci z ASD, postępujemy nieco inaczej niż klasyczny nauczyciel montessoriański. Zwracamy większą uwagę na budowanie kontaktu, interakcje społeczne i komunikację. W pracy z dziećmi niemówiacymi w celu rozwoju mowy i komunikacji, posługujemy się m.in systemem MAKATON i PECS. Nierzadko specjalnie projektujemy przestrzeń i celowo przygotowujemy warunki pracy, aby zaistniała pewna sytuacja terapeutycznaw której moglibyśmy realizować cele rozwojowe jakie założyliśmy w indywidualnym programie eduakacyjno- terapeutycznym.

Podsumowując, przedszkole Montessori to piękne i specjalnie przygotowane środowisko, które proponuje dziecku formę uczenia się na wielu poziomach, jednocześnie minimalizując u niego stres, którego tak często doświadcza w konwencjonalnych formach edukacji przedszkolnej. Naszym zdaniem jest to najlepsze miejsce do włączania dzieci z ASD w grupę integracyjną. Miejsce w którym każdy przedszkolak ma szansę rozwijać się według swojego indywidualnego planu rozwoju, z poszanowaniem swoich zainteresowań i możliwości.

Artykuł został dodany przez: Centrum Terapii i Edukacji TRIADA